Polski - Modernizm

Bajor

Ramy czasowe: 1890-1918 (początek wiąże się z napływem literatury eur (wzory symbolistów francuskich, debiuty poetów młodopolskich: Tetmajer, Kasprowicz, Staff; koniec jest motywowany historycznie: koniec I wojny światowej).
Młoda Polska – nawiązuje do podobnych nazw używanych na Zachodzie. Oznacza ogól prądów artystycznych na przełomie wieków będących w opozycji do epoki poprzedniej. Nazwa ta pochodzi od tytułów cyklu artykułów publicystycznych Artura Górskiego z 1898.
Dekadentyzm (schyłkowość) – określała pesymistyczną postawę wobec życia, wierność
Neoromantyzm – nazwa podkreślająca łączność z romantyzmem. Epoka, która przejmuje duchowe dziedzictwo romantyków.
Symbolizm – nazwa która mówi o operowaniu symbolem jako techniką twórczą w sztuce
Schopenhaueryzm – filozofia pesymistyczna. Nurt mówiący że życie to pasmo cierpień bo z jednej strony człowiek dąży do szczęścia a z drugiej nigdy go nie osiąga. Mimo tych starań ludzkich życie i tak kończy się śmiercią. Zycie to pęd za czymś nieosiągalnym. Recepty na życie: a) wejść w stan nirwany czyli niebytu, zalecająca niezmierny spokój, wyzbywanie się pragnień; b) kontemplacja sztuki w imię hasła „sztuka dla sztuki”. Hasło wyznaczające sztuce nadrzędną rolę, cel w postaci istnienia dla samej siebie bez przyziemnych utylitarnych celów
Scheanizm – filozofia głosząca kult i siłę życia głosiła pogardę dla tłumu i ludzi słabych. Stworzył koncepcje dla człowieka dominującego nad światem, silnego, żyjącego poza dobrem i złem, odrzucającego wszelkie zasady moralne i prawne. Filozofia ta stała się później postawą niemieckiego faszyzmu.
Bergsonizm (intuicjonizm) – filozofia głosząca że źródłem poznania świata nie jest rozum lecz instynkt Bergson głosił tezę „pędu życiowego” wg którego świat i człowiek są w ciągłym ruchu
Dwoistość nastrojów: z jednej strony panował pesymizm wywołany nastrojami końca wieku, lekiem przed nowym światem a z drugiej strony dynamizm, radość życia wynikający z długiego okresu stabilizacji, rozwoju kultury i nauki.
Motywy przewodnie: śmierci, szatana, nirwany, spleen,
Bohema – oznacza ugrupowanie twórców sztuki prowadzących nieregularne, ekscentryczne życie wyrażające protest przeciwko konwenansom i normom społecznym.
Kapłan sztuki – to artysta który gardził tłumem i stał ponad nim. Gardził filistrem
Filister – mieszczuch, dorobkiewicz, człowiek o niskim poziomie intelektualnym, owładnięty manią pieniądza, dbający o pozory.
Naturalizm – kierunek zapoczątkowany we Francji przez Emila Zole w latach 60 XIX w. To kierunek cechujący przedmiotowe podejście do człowieka, który traktowany jest jako biologia. Cechą naturalizmu jest także upodobanie do drastyczności. Kierunek ten głosił szczegółową rejestracje zjawisk życia bez ich oceny i selekcji z podkreśleniem biologicznych motywacji działań, operował więc brzydotą (turpizmem).